Gia tăng nồng độ a-xít uric trong máu khiến các tinh thể urat lưu lại trong khớp xương là nguyên nhân chính gây nên bệnh gut. Mặt khác, chỉ khi a-xít uric trong máu tăng đến một mức nhất định thì mới gây nên bệnh lý này, a-xít uric tăng lên cao thì không hẳn là bị gout mà đây là dấu hiệu tăng a-xít uric trong máu. Nếu bạn đang băn khoăn không biết a-xít uric trong máu tăng lên cao có nghiêm trọng không thì đừng bỏ qua những thông tin trong bài viết này.

Tìm hiểu về tình trạng tăng lên cao a-xít uric trong máu

Axit uric là sản phẩm trao đổi của nhân purin được loại bỏ qua thận, khi thể trạng sản sinh quá nhiều hoặc cơ thể bài tiết quá ít a-xít uric, khiến chúng tích trữ trong thể trạng sẽ dẫn đến tình trạng gia tăng a-xít uric trong máu. Có một thực tế là rất nhiều người cho biết cứ tăng a-xít uric trong máu là bị bệnh gút. Mặt khác, đây là quan niệm sai lầm vì trong chẩn đoán bệnh gout (Bệnh thống phong), không chỉ có gia tăng a-xít uric trong máu mà còn kèm theo lưu lại a-xít uric gây chấn thương ở khớp và các tổ chức khác.

Thông thường, lượng a-xít uric trong cơ thể sẽ được giữ ở mức ổn định là dưới 7,0 mg/dl (420 micromol/l, luôn cân bằng trong quá trình tổng hợp và loại bỏ các chất này. Một khi làm mất cân bằng giữa hai quá trình tổng hợp và loại bỏ như tăng tổng hợp a-xít uric hoặc giảm bài tiết a-xít uric ra ngoài thể trạng sẽ gây gia tăng nồng độ a-xít uric trong máu. Khi nồng độ a-xít uric trong máu ở nam trên 7,0 mg/dl (hoặc trên 420 micromol/l), ở nữ trên 6,0 mg/l (360 micromol/l) đều được coi là tăng a-xít uric trong máu.

Có thể thấy, tăng a-xít uric chỉ là một trong những yếu tố nguy cơ hình thành nên bệnh bệnh thống phong.Có rất nhiều người tăng a-xít uric trong máu nhiều năm nhưng lại không hề có cơn đau gut cấp tính. Cũng có những người bệnh gout khi xét nghiệm a-xít uric có nồng độ a-xít uric còn thấp hơn bình thường. Đây cũng là lý do mà nồng độ a-xít uric trong máu tăng không nằm trong tiêu chuẩn được sử dụng để chẩn đoán bệnh gút.

Axit uric trong máu tăng lên cao có nghiêm trọng không?

Bất kỳ một thành phần nào trong cơ thể khi tăng quá cao hoặc quá thấp đều xấu. Nếu nồng độ a-xít uric trong máu tăng lên cao không chỉ có thể gây lưu lại muối urat trong khớp dẫn đến bệnh gout (Bệnh thống phong) mà còn tiềm ẩn nhiều mối nghiêm trọng khác. Có thể kể đến như:

• Gây tăng huyết áp: Theo các phân tích khoa học, những người mắc tăng huyết áp tiên phát, khi không được chữa, thường có tình trạng tăng a-xít uric trong máu chiếm 25 – 60%, ở lứa tuổi thanh thiếu niên, tỷ lệ này chiếm 90%.
• Tăng nguy cơ bị bệnh thận: Tình trạng tăng nồng độ a-xít uric trong máu còn ảnh hưởng đến nhiệm vụ thận. Khi a-xít uric tăng sẽ làm chấn thương mạch máu, gây mất cơ chế tự điều hòa của thận, đặc biệt nghiêm trọng với người bệnh tiểu đường.
• Ảnh hưởng tới tế bào mạch máu: Như đã nói, sự gia tăng nồng độ a-xít uric trong máu sẽ làm chấn thương mạch máu, ảnh hưởng đến vai trò của tế bào nội mạc mạch máu, nếu liên tục sẽ gây chấn thương thành mạch.
• Tăng nguy cơ bị bệnh tim mạch: Gia tăng nồng độ a-xít uric trong máu còn là yếu tố có giá trị tiên lượng đối với các biến cố tim mạch ở người bệnh mắc căn bệnh mạch vành, suy tim.
• Gây bệnh sỏi thận: Sỏi thận hay sỏi uric là một trong những biến chứng của bệnh bệnh thống phong mãn tính với các biểu hiện như đau quặn thắt lưng hông, đau cơ quan sinh dục, diễn ra máu trong nước tiểu…

Nguyên nhân gây gia tăng a-xít uric trong máu

Có thể thấy, tình trạng tăng a-xít uric trong máu rất nghiêm trọng, có thể gây nên nhiều căn bệnh khác ảnh hưởng đến sức khỏe. Đặc biệt, nếu bị bệnh gut mà bị gia tăng a-xít uric trong máu thì sẽ rất nghiêm trọng, khó chữa. Có nhiều nguyên nhân chính gây nên tình trạng này có thể kể đến như:

• Do suy giảm tiềm năng bài tiết a-xít uric ở ống thận tiên phát đa nguyên nhân, đây là nhóm nguyên nhân phổ biến nhất, chiếm gần 90% các tình huống. Nhóm này có tính chất gia đình, xảy ra do ăn nhiều thực phẩm chứa nhân purin, khởi phát thường do uống quá nhiều rượu.
• Do tăng tạo a-xít uric nguyên phát, thường do bẩm sinh, là nhóm nguyên nhân rất hiếm gặp, chỉ chiếm 1%. Chủ yếu do sự thiếu hụt một phần hoặc toàn phần enzyme hypoxanthine guanine phosphoribosyltransferase hoặc có thể do sự gia tăng hoạt tính của enzyme phosphoribosylpyrophosphate.
• Nhóm nguyên nhân gây gia tăng a-xít uric thứ phát, thường diễn ra do thể trạng tăng sản sinh a-xít uric bắt nguồn từ việc uống nhiều rượu, ăn nhiều đồ ăn chứa nhân purin (nhất là thịt đỏ như chó, bò, dê, cá biển…). Cũng có thể do thiếu máu tan máu, tăng hủy tế bào trong bệnh đau tủy xương, bệnh bạch cầu, bệnh vảy nến, do sử dụng hóa chất gây độc tế bào chữa bệnh k.
• Đôi khi, tăng a-xít uric còn xuất phát từ tình trạng giảm bài tiết a-xít uric ở thận, nguyên nhân là do bản thân bệnh nhân bị thận suy mãn tính, nghiện rượu, tăng huyết áp, tiểu đường bị nhiễm toan ceton nhịn ăn lâu ngày hay nhiễm toan lactic ở người nghiện rượu.
• Ngoài ra, sự gia tăng nồng độ a-xít uric trong máu còn xuất phát từ việc cơ thể giảm bài tiết a-xít uric do dùng thuốc. Thông thường các dạng thuốc này là thuốc chữa lao (ethambutol, pyrazinamid), thuốc lợi tiểu liên tục (thiazide, furosemide), thuốc a-xít ethacrynic, a-xít nicotinic, phenylbutazone liều thấp.

Điều trị gia tăng nồng độ a-xít uric trong máu

Điều trị tăng a-xít uric trong máu giúp hạn chế và ngừng các cơn đau cấp tính của bệnh gout. Bên cạnh đó nó còn giúp kiểm soát nguy cơ bệnh chuyển biến thành mãn tính có sỏi thận – thận suy, hạt tô-phi. Phương pháp chữa tăng a-xít uric như sau:

1. Đối với tình huống tăng a-xít uric không hiện tượng

Sau khi thăm khám, các bác sỹ sẽ chỉ định sử dụng thuốc nếu nồng độ a-xít uric trong máu quá cao. Khi lên đến 10 – 12 mg/dl (khoảng 700 micromol/l), hay khi thể trạng xảy ra tình trạng sản sinh a-xít uric cấp tính, thường là trong chữa hóa trị liệu do bệnh bệnh k gây phá hủy nhiều tế bào.

Đôi khi bệnh nhân sẽ được chỉ định sử dụng liệu pháp dự phòng ngăn chặn tình trạng tăng a-xít uric trong máu. Chủ yếu là để tránh biến chứng thận suy cấp khi các tinh thể urat lưu lại ở ống thận. Các thuốc được dùng trong tình huống này là thuốc tiêu a-xít uric (enzym uricase – biệt dược Uricozym), thuốc ức chế xanthine oxidase như tisopurine, allopurinol.

2. Đối với tình huống tăng a-xít uric xét nghiệm thường xuyên

Nếu tình trạng tăng a-xít uric trong máu trên 10 mg/dl và được xét nghiệm thường xuyên, không thể tăng cường bằng việc điều chỉnh chế độ dinh dưỡng uống, gia đình có tiền sử bị gút, tăng a-xít uric khi bị sỏi thận, thận có triệu chứng chấn thương thì phải sử dụng thuốc giảm a-xít uric. Không sử dụng nhóm thuốc tăng loại bỏ a-xít uric như probenecid cho người bệnh bị bệnh thận với các triệu chứng thận suy, có hạt tô-phi, có tiền sử hoặc đang mắc sỏi thận, giảm bài tiết urat qua thận.

Bên cạnh đó, với các tình huống gia tăng nồng độ a-xít uric trong máu ở cấp độ trung bình, tức là dưới 10mg/dl và không có dấu hiệu khác thì có thể điều chỉnh bằng chế độ dinh dưỡng uống và sinh hoạt. Lúc này, bệnh nhân điều trị cần sử dụng thuốc để chữa mà có thể hạ a-xít uric trong máu bằng các cách thiên nhiên.

Làm gì khi gia tăng nồng độ a-xít uric trong máu?

Nếu tình trạng gia tăng nồng độ a-xít uric trong máu ở cường độ trung bình, bạn có thể điều chỉnh qua chế độ dinh dưỡng uống sinh hoạt để đưa nồng độ này về mức cho phép. Cụ thể như sau:

Về chế độ ăn uống

Một chế độ dinh dưỡng uống lành mạnh không chỉ tốt cho sức khỏe, kiểm soát bệnh gout (Bệnh thống phong) mà còn giúp ngăn chặn và đưa nồng độ a-xít uric trong máu về ngưỡng bình thường. Khi gặp phải tình trạng này, bệnh nhân nên:

• Tăng cường dùng các thức ăn có nhiệm vụ loại bỏ a-xít uric như cherry, dâu tây, dưa leo, cải bẹ xanh, đồ ăn giàu vi ta min C, rau cần, bắp cải, bí xanh, củ cải, súp lơ, cải xanh…
• Tăng cường dùng nhóm thức ăn giàu omega-3 như cá hồi, cá thu, dầu óc chó, dầu hạt lanh, cải bó xôi, rau bina
• Nên sử dụng tinh bột, đồ ăn giàu carbs (Carbohydrate); các dạng thịt trắng như thịt heo, thịt ức gà, thịt cá sông; ngũ cốc nguyên hạt; các dạng hoa quả như nho, dưa hấu, táo, lê…
• Nên kiêng các thức ăn nhiều nhân purin như thịt đỏ, phủ tạng động vật; một số loại rau như măng, rau muống, rau mồng tơi, rau mầm, đậu hà lan…
• Kiêng các đồ ăn nhiều chất béo, thức ăn giàu đạm, nhiều đường, thực phẩm nhanh, thực phẩm nhiều dầu mỡ
• Tuyệt đối không uống bia rượu, nhất là bia vì nó chứa rất nhiều nhân purin xấu cho sức khỏe
• Nên uống 2 – 2,5 lít nước mỗi người để hỗ trợ loại bỏ a-xít uric trong máu ra ngoài cơ thể.

Về chế độ sinh hoạt

Khi bị gia tăng nồng độ a-xít uric trong máu, trong chế độ sinh hoạt bệnh nhân nên:

• Tập thói quen ngâm chân trước khi đi ngủ để cải thiện lưu thông khí huyết, phòng ngừa cơn đau do bệnh bệnh thống phong hoặc cơn đau khớp gây mất ngủ
• Nên ngủ sớm, tập luyện thể dục đều đặn nhẹ nhàng để các ổ khớp luôn mạnh khỏe, ngăn chặn tình trạng viêm, đau khớp
• Tuyệt đối không tập luyện khi cơn đau diễn ra hoặc luyện tập thể thao thể dục với mức độ cao.

Tóm lại, với thắc mắc a-xít uric trong máu tăng lên cao có nghiêm trọng không thì câu trả lời là có. Tình trạng này không chỉ khiến thể trạng mệt mỏi mà còn gây nên những mối nghiêm trọng tiềm tàng, ảnh hưởng đến sức khỏe của bệnh nhân. Gia tăng nồng độ a-xít uric trong máu có thể có biểu hiện hoặc không, do đó bạn nên xây dựng chế độ dinh dưỡng uống khoa học, khi cơ thể có các biểu hiện khác thường thì nên thăm khám để được chữa.